Wykorzystanie sztucznej inteligencji (AI) w edukacji to temat, który budzi mieszane uczucia: od entuzjazmu do wielu wątpliwości natury etycznej i prawnej. AI oferuje nauczycielom narzędzia pomocne w analizie danych, personalizowaniu nauczania, zarządzaniu klasą czy generowaniu treści edukacyjnych. Jednak równocześnie stawia przed nimi istotne wyzwania, na które warto zwrócić uwagę.
Kluczowe wyzwania związane z AI w edukacji
1. Prywatność uczniów
Modele AI wymagają dużych ilości danych, w tym informacji pozwalających na identyfikację osób, takich jak imię, zdjęcia czy lokalizacja. Algorytmom AI brakuje przejrzystości. Nie mamy wpływu na to, jak dane, które przekazujemy AI, są gromadzone i przetwarzane w dalszym stopniu.
2. Nierówność w dostępie do technologii
Zarówno uczniowie, jak i szkoły mają różne możliwości korzystania z zaawansowanych narzędzi.
3. Uzależnienie od technologii
Nadmierne poleganie na AI w nauczaniu może ograniczać rozwój uczniów oraz umiejętność krytycznego myślenia.
4. Deepfake i dezinformacja
Deepfake to materiały audio-wizualne stworzone lub zmodyfikowane przez sztuczną inteligencję w celu przedstawienia nieistniejącej rzeczywistości. Technologia ta analizuje dane i generuje realistyczne fałszywe obrazy czy nagrania, które mogą wprowadzać w błąd. Dla nauczycieli deepfake stanowi poważne zagrożenie, ponieważ może prowadzić do manipulacji narażających na utratę zaufania społeczności. Uczniowie również są narażeni na negatywne skutki deepfake’ów, takie jak np. tworzenie kompromitujących materiałów na podstawie ich wizerunku.
5. Bias (uprzedzenie), czyli stronniczość AI
Algorytm może podejmować decyzje w sposób nieobiektywny lub niesprawiedliwy wobec określonych grup. Dzieje się tak, ponieważ dane, na których uczy się AI, mogą zawierać uprzedzenia obecne w społeczeństwie.
Dobre praktyki w korzystaniu z AI w edukacji
Ochrona danych
- Unikaj przetwarzania danych osobowych uczniów bez uzasadnionej podstawy prawnej. Zbieraj wyłącznie niezbędne informacje.
- Zwracaj uwagę na anonimizację danych i uzyskiwanie wyraźnej zgody na ich przetwarzanie.
- Wybieraj narzędzia jasno określające sposób przechowywania i przetwarzania danych.
Transparentność
- Wyjaśniaj uczniom, kiedy i dlaczego korzystasz z narzędzi AI.
- Wykorzystuj narzędzia umożliwiające zrozumienie wyników generowanych przez AI.
- Podkreślaj, że AI wspiera naukę, ale nie zastępuje samodzielnego myślenia
Deepfake i dezinformacja
- Edukuj uczniów i rodziców o zagrożeniach związanych z deepfake’ami.
- Rozwijaj krytyczne myślenie w rozpoznawaniu fałszywych treści.
- Informuj odpowiednie instytucje o incydentach i zabezpieczaj dowody.
- Uczulaj uczniów na konsekwencje prawne związane z generowaniem deepfake’ów (zniesławienie, kradzież tożsamości, oszustwo)
Zapobieganie uprzedzeniom
- Pamiętaj, że AI może być stronnicza i przypominaj o tym uczniom
- Sprawdzaj, czy wyniki są wolne od uprzedzeń (np. stereotypów płciowych, rasowych itp.)
- Regularnie monitoruj, jak narzędzie wpływa na uczniów, aby uniknąć faworyzowania konkretnych grup
Odpowiedzialność nauczyciela
Jako nauczyciel odpowiadasz za treści generowane przez AI i ich wpływ na uczniów. Dlatego:
- Weryfikuj poprawność i adekwatność materiałów dostarczonych przez AI zanim udostępnisz je uczniom
- Nie polegaj wyłącznie na AI w ocenianiu uczniów
- Korzystaj z AI jedynie w sposób, który wspiera ich rozwój, np. personalizuje naukę lub ułatwia dostęp do wiedzy
- Unikaj nadużywania AI do monitorowania uczniów w sposób naruszający ich prywatność
- Promuj krytyczne myślenie, wyjaśniaj potencjał jak i ograniczenia AI, tłumacz, czym jest dezinformacja i deepfake
- Testuj narzędzia przed ich wprowadzeniem do pracy z uczniami
Wprowadzenie AI do edukacji wymaga odpowiedzialnego podejścia, świadomości etycznej oraz odpowiedniego przygotowania nauczycieli. Kluczowe jest nie tylko korzystanie z technologii, ale także edukowanie młodych ludzi o jej ograniczeniach i potencjale.
Czy chcesz dowiedzieć się więcej o dobrych praktykach związanych z AI w edukacji?
Zapraszamy do obejrzenia webinaru „Prawne i etyczne dylematy w dobie sztucznej inteligencji”, który poprowadził Mateusz Kot, prawnik zajmujący się ochroną własności intelektualnej oraz prawem IT/TMT. Znajdziesz go na platformie edukacyjnej Be.Net
Być może zainteresują Cię również inne webinary dostępne na naszej platformie związane z tym tematem:
